Er knaagt iets. Al een tijdje. U hebt wisselende gezondheidsklachten, die op een vage manier met stress te maken kunnen hebben. U geeft er liever niet aan toe, u bagatelliseert het. Of u bent juist extra alert, misschien omdat u ooit eens overwerkt of overspannen bent geweest en vergelijkbare verschijnselen nu de kop opsteken. Bent u op weg naar een burnout? Zo ja, wat kunt u doen? Dit zelfhulpboekje, Eerste Hulp bij Stress en Vermoeidheid, beantwoordt deze vragen.
Als personal coach begeleidt Frank Schaper vaak mensen met stress- en vermoeidheidsklachten en hij geeft geregeld presentaties over dit onderwerp. InEerste Hulp bij Stress en Vermoeidheid bundelt hij 51 tips ter voorkoming van een burnout. De tips waar zijn cliënten in de praktijk het meest aan hebben gehad zijn opgenomen in het boek.
Hieronder vindt u de Burnout Top 50, een handig overzicht aan de hand waarvan u snel een inzicht krijgt in uw eigen klachtenpatroon.
U kunt deze lijst downloaden en invullen op basis van wat u de afgelopen twee weken aan klachten hebt gehad. U kunt het ook dagelijks invullen. Tel het aantal signalen op. Hou de volgende categorieën aan als geschatte richtlijn om uw score te interpreteren (aantal signalen):
Gefeliciteerd! U behoort op dit moment tot de gelukkige 1% van de gemiddelde werkende bevolking die in een periode van vier weken geen enkele klacht uit de Top 50 heeft. Ga na hoe u dit doet, houd dat vast en geniet ervan zolang het duurt. Vertel uw ‘geheim’ aan zoveel mogelijk mensen (en stuur mij een mailtje). Dit boek kunt u schenken aan iemand die het harder nodig heeft dan u.
Slechts 15% scoort zo goed. U ervaart misschien wel stress, maar lijdt er relatief weinig onder (aannemende dat u zichzelf bij het invullen niet voor de gek houdt). Als u af en toe vermoeidheid voelt, is dit waarschijnlijk met enige rust te verhelpen.
Deze score geldt voor 45% van de mensen. U ervaart geregeld enige klachten, maar hebt hier doorgaans niet zoveel last van dat u er gerichte actie aan verbindt. Met een paar tips uit dit boek kunt u de dagelijkse stress toch nog iets verder verlagen.
Deze score is op dit moment van toepassing op 20% van de gemiddelde werkende bevolking, maar ik denk dat iedereen tijdens zijn leven wel eens in een fase terechtkomt met zes tot acht signalen van zijn lichaam. Dit aantal is niet optimaal en vraagt uw serieuze aandacht. Het wijst op een situatie waarin u per saldo meer energie verbruikt dan u bijtankt. Hierdoor worden uw reserves aangetast, net als uw buffer om onverwachte gebeurtenissen of ingrijpende veranderingen op te vangen. U bent kwetsbaar. Waarschijnlijk hebt u een of meer chronische klachten waaraan u gewend dreigt te raken of die u al ‘normaal’ vindt. Als u niet ingrijpt en/of de omstandigheden niet verbeteren, kan dit aantal verder oplopen. Waarschijnlijk bent u er net op tijd bij als u nu in actie komt. Voor u zijn meerdere tips in dit boek van toepassing.
Ruim 10% van de mensen heeft op dit moment een dergelijke score. Bij 9-11 signalen loopt u een significant risico om overspannen of overwerkt te raken. Of u bent wellicht net herstellende daarvan en inmiddels op de weg terug. De ‘batterij’ in uw hersenen is beduidend leger dan u gewend bent. Uw autonome zenuwstelsel is steeds minder goed in staat inspanning en ontspanning af te wisselen. U ervaart stress en probeert waarschijnlijk nog normaal te functioneren, maar eigenlijk bent u aan het overleven – zo ervaart u het althans. Misschien probeert u te verbergen dat u niet lekker in uw vel zit. In dat geval zult u waarschuwende of kritische opmerkingen uit uw omgeving afweren. Goedbedoelde hulp stelt u dan niet op prijs. Maar wees niet verbaasd als de omgeving allang doorheeft dat het niet zo goed gaat en zich (terecht) zorgen maakt.
U behoort tot een groep van circa 5% van de werkende bevolking. Uw stresshormoonhuishouding is in dit stadium druk bezig van slag te raken. Van uw bijnieren wordt een hyperactiviteit gevraagd, waardoor zij uiteindelijk uitgeput raken en de fabriek zal stilvallen, met nog meer klachten tot gevolg. Mogelijk werken zij reeds op halve kracht. Een burnout ligt op de loer als dit voortduurt.
Ik schat dat 2% van de werkende bevolking in een periode van twee weken last heeft van 15-19 signalen uit de Burnout Top 50. In zo’n situatie staan tal van lichamelijke en mentale functies langere tijd fors onder druk. Er is daardoor sprake van enige mate van uitputting. U bent wellicht al overspannen of overwerkt. Zoek gedegen advies en lees verder voor de ‘Eerste Hulp’.
Circa 2% heeft een dergelijke score. Piekscores kunnen zelfs oplopen tot 39 (!) klachten op één dag. Het is goed mogelijk dat u overspannen, overwerkt of – de overtreffende trap – burnout (opgebrand) bent. Gericht persoonlijk onderzoek kan hier uitsluitsel over geven. Ik adviseer u snel professionele hulp te zoeken. Lees daarna verder – alle beetjes helpen.
NB: dit is een nieuwe test die nog niet wetenschappelijk is gevalideerd; de grenzen zijn berekend op basis van 61 individuele cliënten met specifieke stress- en vermoeidheidsklachten, afgezet tegen een normgroep van 138 werkende volwassenen. Met bijzondere omstandigheden, zoals zwangerschap of de naweeën van een ongeval, is bij deze indeling geen rekening gehouden.
Een greep uit de reacties van cliënten van Frank Schaper die deze top 50 enige tijd dagelijks hebben bijgehouden:
- ‘De Top 50 was een nuttig hulpmiddel omdat het je eigen toestand een beetje objectiveert. Invullen kost weinig tijd en de terugkoppeling is direct. Omdat ik hem aan het einde van de dag invulde, ging je ook gedurende de dag letten op de signalen uit je lichaam en ze koppelen aan de gebeurtenissen van dat moment.’
- ‘Ik heb de Top 50 als zeer zinvol ervaren. Aan de hand van de Top 50 werd mij duidelijk dat ik er toch wel wat erger aan toe was dan ik had verwacht. Het was dus in het begin wel even schrikken. Daarna werd het een handig hulpmiddel om te bekijken welke invloed bepaalde situaties op mij hadden. Naar mate de tijd vorderde, kon ik ook zien dat ik sneller herstelde van die situaties. Ik houd zelf wel van ‘bewijsmateriaal’, dat de dingen die ik voel kloppen, en daarvoor was de Top 50 een handig hulpmiddel.’
- ‘De Top 50 was een uitstekend hulpmiddel om greep te krijgen op m’n situatie van algeheel ellendig voelen. Door het uiteen rafelen van de lichamelijke kanten in dat gevoel, ze te benoemen en vervolgens bij te houden werd alles overzichtelijker en begrijpelijk. ’t Was heel concreet en dat was bijzonder prettig in die mentale chaos.’
- ‘De Top 50 was voor mij prettig in die zin dat wat je lichaam je vertelde ook echt waar was. Een soort erkenning van je probleem. De Top 50 is serieus. Veel mensen die je willen helpen doen hun best, maar je hebt er weinig aan. Je voelt je niet altijd serieus genomen. Kom op, je moet eruit. Klinkt wel lief van deze mensen, maar het helpt je niet echt. De Top 50 wel. Dat vond ik prettig. De Top 50 per keer invullen en dan een kleine verbetering zien. Dat geeft hoop en moed.’
- ‘Ik heb de Top 50 als zeer nuttig ervaren. Niet alleen omdat ik totaal niet gewend was om überhaupt acht te slaan op dit soort signalen (behalve het verveeld wegwuiven ervan met het idee van ‘schouders eronder’…) maar ook omdat, toen we het na enige tijd uitzetten in de tijd, je duidelijk vorderingen en patronen kon gaan zien. Bij mij was dat natuurlijk de zondag. Op zich zou elke tool die je bewust maakt van je eigen welzijn kunnen werken, de Top 50 is een erg eenvoudige en laagdrempelige. Daarbij heb ik me ook onlangs nog gerealiseerd dat er al veel langer sprake was van dit soort signalen.’
- ‘Eerste gedachten die bij mij opkomen, zijn onder andere: de per dag in te vullen lijst is confronterend maar reëel, je wilt het in het begin eigenlijk niet weten of inzien. Elke dag de lijst moeten bijhouden was op zichzelf in het begin belastend, daarna wordt het leuk mede doordat je er vooruitgang aan kunt aflezen en je je situatie geaccepteerd hebt. Nut en effect van de lijst zijn aan het begin van het herstel het grootst.’
Voor meer tips over het vinden van innerlijke rust, je eigen weg, ontspanning en omgaan met stress, zie www.rust.nl.
Voor iedereen die kampt met stress staan hier tips in waar je wat aan hebt. Geen overbodige luxe als je weet dat volgens het CBS 700.000 mensen burnoutklachten hebben.
Aanrader! Dit is het eerste boek over stress en vermoeidheid dat zo pakkend en humoristisch geschreven is, dat je het achter elkaar uitleest. Daarna volgt bezinning. En dan: aan de slag met alle bruikbare tips!
Makkelijk leesbaar boek. Vooral heel herkenbaar en zeer bruikbaar. Het geeft een goed beeld van burnout. Op een prettig leesbare manier word je duidelijk gemaakt dat er allerlei factoren een rol spelen bij het ontstaan van een burnout. Mooie omlijsting met cartoons van Sigmund…
Kijk dat is nou overwicht: ’50 signalen om een burnout te herkennen, 51 tips om hem te voorkomen’ … Het is niet een boek om in één adem uit te lezen. Het is meer een naslagwerk. Af en toe een paar tips lezen en daar je voordeel mee doen – dat werkt waarschijnlijk het beste. Alle tips van Schaper beginnen met een werkwoord, en dat is niet voor niets. Harmonie komt nog maar zelden vanzelf … Ook de doe-het-zelver kan ermee aan de slag. In het boek van Schaper vindt hij handvatten genoeg.
De tips die hij in zijn boek geeft zijn onderverdeeld in privétips, werktips, karaktertips, leefgewoontetips, schrijftips en actietips. Stuk voor stuk praktisch en uitvoerbaar. Niet allemaal verbluffende eye-openers, natúúrlijk wist je allang dat je beter water en groene thee kunt drinken dan koffie, en dat je moet proberen diep naar je buik te ademen. Maar soms moet je het toch nog ’s even van een ander horen. En omkleed met hele goede argumenten!
In zijn eindtip wijst Schaper zijn lezers op een van de zwaarste tegenstanders, hun innerlijke criticus, die nooit complimentjes geeft, altijd kritische noten kraakt. Luister minder naar hem, is het advies. “Ik heb het ooit letterlijk opgetekend uit de mond van een innerlijke criticus zelf (!), die zei: ‘Ik heb haar gezegd dat ze niet zo vaak naar mij moet luisteren, maar ja, ze luistert niet.’